მარკ ტვენი ("ტომ სოიერის თავგადასავლიდან" "ბებრულ მარაზმამდე")

დღეს ყველასათვის საყვარელი მწერლის მარკ ტვენის დაბადების დღეა...♥ ვის არ გვახსოვს გადარეული "ტომ სოიერი", ჩემი პირველი წიგნია და ალბათ ამიტომ არის ჩემთვის გამორჩეული...მერედა როგორ მიყვარდა ეს ჟღალთმიანი, ჭორფლიანი ბიჭი... Google-მაც თავისებურად მოგვილოცა და მესრის ღებვის სიუჟეტით გაგვახალისა

როგორც მაშინდელი ამერიკელი მწერლების უმეტესობამ, მარკ ტვენმაც ლიტერატურული მოღვაწეობა ჟურნალისტობით დაიწყო და მიუხედავად იმისა, რომ 10-11 წლისა სტამბაში ასოთამწყობის თანაშემწედ მუშაობდა, ხოლო 17 წლისა უკვე თავისი პროვინციული ქალაქის პროვინციულ გაზეთში კორესპონდენციებს წერდა, ოჯახური ტრადიციებიდან გამომდინარე, წერა-კითხვა მისი საქმე მაინც არ უნდა ყოფილიყო, მაგრამ ბედმა და თანდაყოლილმა ნიჭმა სხვაგვარად ინება...

დედის გარდაცვალების შემდეგ მარკ ტვენი წერდა: "ბოლოს მივხვდი,რაშიც იყო დედაჩემის ძალა:მის პატარა სხეულში ძალიან დიდი გული იდო - ყველა ბედსა და უბედობას უპოვიდა ადგილს და რაც მთავარია-ცხოვრების ბოლო წუთებამდე ქვეყნად ყველაფერი აინტერესებდა და არ შეეძლო რაიმეს ნახევრად კეთება ან ნახევრად ცოდნა!"

17 წლისა პირველად "აიტანა წერამ" და ჰანიბალის ადგილობრივ გაზეთში დაიწყო პატარ-პატარა წერილების გამოქვეყნება, მაგრამ მწერლობის პირველმა "შემოტევამ" მალევე გადაუარა-"გაზრდილმა და დადინჯებულმა" გადაწყვიტა, ჟურნალისტობით ფული დაეგროვებინა,სამდინარო გემის მართვა ესწავლა და სამხრეთ ამერიკაში, მდინარე ამაზონის გამოსაკვლევად გამგზავრებულიყო. ამ მიზნით წავიდა ჯერ ნიუ-იორკშიდა შემდეგ-ფილადელფიაში.ის ძმასთან ერთად,აიოვაში საკუთარ გაზეთსაც კი გამოსცემდა და 22 წლისა მშობლიურ მდინარეზე, ლოცმანის შეგირდად, თანაშემწედ მოეწყო. ორ წელიწადში სამდინარო გემის "მართვის მოწმობაც" მიიღო და ამაზონზე ოცნებაც თითქოს, რეალობად იქცა, მაგრამ სემუელ კლემენსმა(მარკ ტვენი) ცხადად იგრძნო, რომ ამ დიდი მდინარის-მისისიპის გადაუხდელი ვალი ჰქონდა: ყველაფერი მან ასწავლა, ბავშვობიდან გამოზარდა და ამიტომაც ვერ მოშორდებოდა ვალის გადაუხდელად...თანაც,იმ პერიოდში სხვადასხვა გაზეთში გაგზავნილმა წერილებმა(ძირითადად სატირულმა სვეტებმა) საკმაოდ პოპულარულ ჟურნალისტად აქცია და ამაზონის ჯუნგლებიც წარსულის ოცნებად დარჩა.

სემუელ კლემენსი, რომელიც ჯერ კიდევ არ იყო მარკ ტვენი, საბოლოოდ დაუბრუნდა ჟურნალისტიკას, ხოლო მისისიპისა და სამდინარო ნაოსნობას მადლობა იმით გადაუხადა,რომ ფსევდონიმად სწორედ სანაოსნო ტერმინი აირჩია: By the maaa-ark, twain!-ასეთი საგანგაშო შეძახილი ისმოდა გემზე, როდესაც სიღრმის გაზომვისას, მანძილი გემის ძირსა და ფსკერს შორის სახიფათო - ორფუტიან ნიშნულს გასცდებოდა.
პირველი რომანი 1874 წელს, 39 წლისამ დაწერა და თანაც, სხვისი თანაავტორობით.
1876 წელს კი "ტომ სოიერის თავგადასავალი"გამოქვეყნდა!

ეს იყო ნამდვილი ფურორი - მთელმა ამერიკამ და ინგლისურენოვანმა სამყარომ, თვით კონსერვატიულმა ინგლისმაც ცამდე აიყვანა ქებით! მან ეს ნამდვილად დაიმსახურა, მაგრამ ვეებერთელა "ტვირთიც აიკიდა"-მისგან მეტს ელოდნენ!!! მელევე, ორ წელიწადში ჩაიფიქრა და დაიწყო "ჰელბერი ფინის თავგადასავალი", მაგრამ "დიდების ტვირთი" მძიმე აღმოჩნდა: წერდა და შლიდა; ხევდა და თავიდან იწყებდა; საერთოდ "ივიწყებდა", სხვა რამეს წერდა და აქვეყნებდა. ამ "სხვა რამეებმა" კი ბევრს ათქმევინა,- "ტომ სოიერი" "შემთხვევითი გასროლა" იყო, კარგი ჟურნალისტი კარგი მწერალი ვერასოდეს გახდებაო..არადა, იმ "სხვა რამეებს შორის" იყო "უფლისწული და მათხოვარი",მაგრამ მწერლისგან მხოლოდ ჭეშმარიტად გენიალურ ნამუშევარს ელოდნენ და ეს ლოდინი რვა წლის შემდეგ, ფანტასტიკური შედეგით დაგვირგვინდა" 1884 წელს "ჰელკბერი ფინის თავგადასავალი" ანუ ის ნაწარმოები გამოაქვეყნა, რომელმაც, როგორც ერთმა მაშინდელმა ევროპელმა კრიტიკოსმა დაწერა, საბოლოოდ მოუპოვა ამერიკას უფლება, რომ სრულფასოვან ქვეყნად მოიხსენიებოდეს!

მარკ ტვენმა 75 წლამდე იცოცხლა და 101 წლის წინ - 1910 წელს გარდაიცვალა.
ბოლოს, როგორც ამბობენ, "ბებრული მარაზმიც" აწუხებდა (უფრო სწორად, სხვებს აწუხებდა ამით) და თავისი ბიოგრაფიიდან რამდენიმე ეპიზოდის გამოქვეყნება 100(ანუ მიმდინარე წლის ბოლოს), 150 და ზოგისაც-500 წლის შემდეგ ბრძანა, მაგრამ დღეს ჩვენთვის, მკითხველისთვის რა მნიშვნელობა აქვს მის წარმატებებსა თუ წარუმატებლობებს ბიზნესში, მის რთულ ურთიერთობას შვილთან, მეგობრებთან თუ საყვარელთან, გაუთავებელ დავას მის ქონებასა და ლიტერეტურულ მემკვიდრეობაზე?..

ჩვენთვის მთავარი და მუდმივი ერთია, - მარკ ტვენი არის მწერალი, რომლისნაირებზეც საუკუნის მერე, მისმა ქართველმა კოლეგამ თქვა: მათი ნაწარმოებების წაკითხვის შემდეგ ხდები იმაზე უკეთესი, ვიდრე მანამდე - წაკითხვამდე იყავი...

მარკ ტვენის "ფრაზების კონა":

"გველი რომ აკრძალული ყოფილიყო, ადამი მასაც შეჭამდა".

"ნურასოდეს გადადებ ხვალისთვის საქმეს, რომელიც ზეგ შეგიძლია გააკეთო!"

"ღვთის შეწევნით ჩვენ მონიჭებული გვაქვს სიტყვის,სინდისის თავისუფლება : მაგრამ ჩვენ გვაქვს აგრეთვე გონიერება,რომელიც გვკარნახობს, რომ უმჯობესია ნაკლებად გამოვიყენოთ ისინი".

"ჯოჯოხეთი მართლაც ერთადერთი მნიშვნელოვანი ქრისტიანული გაერთიანებაა მთელ სამყაროში".

"თავის გამხნევების საუკეთესო საშუალებაა, ვინმე გაამხნევო".

"ყოველ ადამიანს აქვს მთვარესავით გაუნათებელი ერთი მხარე, რომელსაც არავის აჩვენებს".

"ხმაური არაფერს ამტკიცებს – ქათამი ისე კრიახობს, თითქოს კვერცხი კი, არა პატარა პლანეტა დაედოს".

"თქვენ გჭირდებათ მხოლოდ უვიცობა და თავდაჯერებულობა და წარმატება გარანტირებული გაქვთ".

"სამოთხეში კარგი კლიმატია, ჯოჯოხეთში - კარგი საზოგადოება".

"კლასიკა- ეს არის ის, რაც ყველას უნდა, რომ წაკითხული ჰქონდეს, მაგრამ არავის უნდა წაკითხვა".

"კარგი მეგობრები, კარგი წიგნები, და მძინარე სინდისი - აი, იდეალური ცხოვრება".

"ისე არაფერი უბიძგებს ადამიანს ფულის მოპარვისკენ, როგორც საშინელი სიღატაკე ან დიდი სიმდიდრე".

"ბანკირი ის ადამიანია, რომელიც სიამოვნებით გათხოვებს ქოლგას, როცა ცა მოწმენდილია და წაგართმევს იმავე ქოლგას, როცა წვიმს".

"არსებობს სიცრუის სამი სახეობა: სიცრუე, თავხედური სიცრუე და სტატისტიკა".

"ჯოჯოხეთი მართლაც ერთადერთი მნიშვნელოვანი ქრისტიანული გაერთიანებაა მთელს სამყაროში".

"გემოვნებაზე არ დაობენ, მის გამო ერთმანეთს ცემენ, ლანძღავენ და ომობენ".

"სჯობს დახურო პირი და ჩანდე სულელი, ვიდრე გააღო და ყველა ამაში დარწმუნდეს".

"წმინდა ძროხებისგან კარგი ჰამბურგერები გამოდის".

"პატარა წერილის დაწერისთვის დრო არ მყოფნის, ამიტომაც დიდ წერილებს ვწერ".

“გემოვნებაზე არ დაობენ, მის გამო ერთმანეთს ცემენ, ლანძღავენ და ომობენ.”

“ნამდვილი მეგობარი შენთან არის, როცა მართალი არ ხარ. როცა მართალი ხარ ყველა შენთანაა.”

“ზოგი ამტკიცებს, ადამიანსა და ვირს შორის არავითარი განსხვავება არ არისო. რა უსამართლობაა ვირის მიმართ”.

“ყოველი ადამიანის ტყავში იმალება მონა.”

“ადამიანი სამყაროს შექმნის ბოლო დღეს შეიქმნა, როცა ღმერთი უკვე დაღლილი იყო”.

“სიბნელეში თუ საკუთარ ცოლს ქურდად მიიჩნევ და ესვრი, აუცილებლად მოკლავ, მაგრამ თუ ის მართლა ქურდია, აუცილებლად ააცილებ”

“მხოლოდ მკვდრებს აქვთ სიტყვის თავისუფლება.”

“მხოლოდ მკვდრებს შეუძლიათ ილაპარაკონ სიმართლე”

“მოდით ისე ვიცხოვროთ რომ მესაფლავეებმაც დაიტირონ ჩვენი სიკვდილი.”

“საფრანგეთში არ არის ზამთარი, არ არის გაზაფხული და არც ზნეობა, სხვა მხრივ შესანიშნავი ქვეყანაა.”

“მესიზმრა, ყველა თავხედი უცხოელი გერმანულ სამოთხეში მომხდარიყო, გერმანულის ინჩიბინჩი არ გაეგებოდათ და ნანობდნენ, აფსუს ჯოჯოხეთში გადასვლა რომ არ შეიძლებაო."

“ზოგი გერმანული სიტყვა ისე გრძელია, რომ კაცმა შეიძლება მათ პერსპექტივაში გააყოლოს თვალი. როცა ასეთ სიტყვას გასცქერით, იგი ბოლოში რკინიგზის ლიანდაგივით ვიწროვდება.”

“დიდება კვამლია, წარმატება – შემთხვევითობა, ერთადერთი საიმედო ამქვეყნად, ის არის როცა შენთვის ხარ და კაციშვილი არ გიცნობს.”

“ჩემი გაგზავნა გადაუწყვეტიათ საზღვარგარეთ ელჩად თუ კონსულად. საჯაროდ ვაცხადებ, რომ ეს ამბავი სულაც არ მხიბლავს. ღმერთია მოწმე, ისედაც საკმაოდ უხეში და ზარმაცი ვარ, თუმცა არსად არ ვყოფილვარ ამერიკის ელჩად.”

“მკითხველო, წარმოიდგინეთ ერთი წუთით, რომ იდიოტი ხართ, ახლა კი წარმოიდგინეთ, რომ თქვენ ხართ ამერიკის კონგრესის წევრი … თუმცა რა, ეს ხომ გამეორება გამოვიდა”